استاندارد ISO 30400 به نام “مدیریت منابع انسانی – مفاهیم و فرایندها” در سال 2016 توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) تأیید شده است. این استاندارد با هدف ارائه یک چارچوب کلی برای مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها با توجه به مفاهیم و فرایندهای اساسی آن طراحی شده است.
استاندارد ISO 30400 می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا با استفاده از یک چارچوب کلی برای مدیریت منابع انسانی، بهبود کارایی و عملکرد خود را افزایش دهند.
فرآیندهای اساسی مدیریت منابع انسانی مطابق استاندارد ایزو 30400 به شرح زیر است:
رهبری و مدیریت استراتژیک: این فرایند شامل بررسی مأموریت، اهداف و استراتژی‌های سازمان است. همچنین این فرایند شامل تعیین نیازمندی‌های منابع انسانی برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان است.
طراحی و توسعه سازمان: این فرایند شامل بررسی ساختار سازمانی، فرآیندها و سیستم‌های اطلاعاتی است. هدف این فرایند، طراحی و توسعه ساختار و فرآیندهای سازمانی است که توانایی دستیابی به اهداف استراتژیک را دارند.
جذب و حفظ منابع انسانی: این فرایند شامل جذب، انتخاب، آموزش و پرورش، ارزیابی عملکرد و پاداش است. هدف این فرایند، جذب و حفظ کارکنان با استعداد و کیفیت است.
مدیریت عملکرد: این فرایند شامل تعیین اهداف، ارزیابی عملکرد، بازخورد و بهبود عملکرد است. هدف این فرایند، بهبود عملکرد کارکنان و دستیابی به اهداف سازمانی است.
توسعه حرفه‌ای: این فرایند شامل طراحی و توسعه برنامه‌های آموزشی و پرورشی، ارزیابی توانمندی‌ها و توسعه حرفه‌ای کارکنان است. هدف این فرایند، بهبود توانمندی‌های کارکنان و توسعه حرفه‌ای آن‌ها است.
مدیریت تنوع و شمولیت: این فرایند شامل تعیین سیاست‌ها و مشارکت در تنوع و شمولیت است. هدف این فرایند، ایجاد فرهنگ سازمانی برای تقویت تنوع و شمولیت است.
مدیریت ارتباطات و روابط کار: این فرایند شامل مدیریت ارتباطات داخلی و خارجی، مدیریت ارتباط با کارکنان و مدیریت روابط کار است. هدف این فرایند، بهبود ارتباطات و روابط کاری در سازمان است.
مدیریت ریسک منابع انسانی: این فرایند شامل شناسایی و مدیریت ریسک‌های مربوط به منابع انسانی است. هدف این فرایند، کاهش ریسک‌های مربوط به منابع انسانی و بهبود کارایی سازمان است.
مدیریت تغییر: این فرایند شامل بررسی و ارزیابی تاثیر تغییرات بر منابع انسانی و تهیه برنامه‌های مدیریت تغییر است. هدف این فرایند، مدیریت تغییرات در سازمان و بهبود کارایی آن است.
در این استاندارد، یک چک لیست نیز برای هر یک از فرایندها ارائه شده است که می‌تواند به سازمان‌ها در بررسی و بهبود عملکرد در هر فرایند کمک کند.
چک لیست‌های استاندارد ISO 30400 برای هر یک از فرایندها شامل سوالات زیر است:
رهبری و مدیریت استراتژیک:
تعیین شده است که اهداف سازمانی به منابع انسانی انتقال داده شده و منابع انسانی با استراتژی‌های سازمانی هماهنگ شده‌اند؟
آیا نیازمندی‌های منابع انسانی برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان مشخص شده است؟
آیا مسئولیت‌های رهبران و مدیران در خصوص ارتقای استراتژی‌های سازمانی و توسعه منابع انسانی مشخص است؟
طراحی و توسعه سازمان:
آیا ساختار سازمانی و فرآیندهای آن به منابع انسانی سازمان ارائه شده است و پیاده‌سازی شده‌اند؟
آیا فرآیندها و سیستم‌های اطلاعاتی سازمان به منابع انسانی سازگاری دارند؟
آیا منابع انسانی سازمان برای اجرای ساختار سازمانی و فرآیندهای آن آماده هستند؟
جذب و حفظ منابع انسانی:
آیا برای جذب و حفظ کارکنان با استعداد و کیفیت، استراتژی‌های مشخصی تعیین شده است؟
آیا فرآیندهای جذب، انتخاب، آموزش و پرورش، ارزیابی عملکرد و پاداش به روز و مطابق با نیازهای سازمان هستند؟
آیا برای کاهش نرخ ترک کارکنان، برنامه‌های حفظ کارکنان طراحی شده‌اند؟
مدیریت عملکرد:
آیا اهداف حرفه‌ای کارکنان و اهداف سازمانی مشخص شده و ارتباط آن‌ها با هم بررسی شده است؟
آیا روش‌های ارزیابی عملکرد برای تشخیص نواقص و بهبود عملکرد تعیین شده‌اند؟
آیا برای توسعه عملکرد کارکنان برنامه‌های آموزشی و پرورشی ارائه شده‌اند؟
توسعه حرفه‌ای:
آیا برنامه‌های آموزشی و پرورشی برای توسعه حرفه‌ای کارکنان طراحی شده‌اند؟
آیا روش‌های ارزیابی توانمندی‌ها و نیازمندی‌های آموزشی کارکنان تعیین شده‌اند؟
آیا سیاموزیمانی برای انجام آموزش‌های حضوری و یا آنلاین طراحی شده و اجرا می‌شود؟
مدیریت پاداش و مزایا:
آیا برای تعیین حقوق و دستمزد کارکنان، روش‌های منصفانه و عادلانه‌ای وجود دارد؟
آیا برای تعیین مزایا و پاداش‌های برای کارکنان، روش‌های شفاف و منصفانه تعیین شده‌اند؟
آیا سیستم‌های مدیریت پاداش و مزایا برای تشویق به عملکرد بهتر، تعیین شده‌اند؟
مدیریت رفاه و ارتقای کیفیت زندگی:
آیا سیاست‌ها و برنامه‌های مربوط به مدیریت رفاه کارکنان و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها تعیین شده‌اند؟
آیا سیستم‌های مرتبط با مدیریت رفاه کارکنان و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها پیاده‌سازی شده‌اند؟
آیا برای مدیریت استرس کارکنان، برنامه‌های مناسبی ارائه شده‌اند؟
مدیریت ارتباطات داخلی و خارجی:
آیا برای ارتباطات داخلی و خارجی سازمان، سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب تعیین شده‌اند؟
آیا برای ارتباطات داخلی و خارجی سازمان، سیستم‌های مناسب طراحی شده و پیاده‌سازی شده‌اند؟
آیا برای ارتباطات داخلی و خارجی سازمان، کارکنان آموزش دیده‌اند و ابزارهای لازم برای انجام ارتباطات به آن‌ها ارائه شده‌اند؟
این چک لیست‌ها به عنوان یک راهنمای کلی برای بررسی عملکرد منابع انسانی در سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. بهتر است شما با در نظر گرفتن شرایط و وضعیت خاص سازمان خود، این چک لیست‌ها را ویرایش و به روزرسانی کنید.
استانداردهای زیر مجموعه استاندارد 30400 در حوزه منابع انسانی
بله، در حوزه منابع انسانی نیز استانداردهای تخصصی وجود دارد که برای بهبود عملکرد و کارایی سازمان‌ها و بهبود شرایط کاری کارکنان طراحی شده‌اند. در ادامه به برخی از این استانداردها اشاره خواهم کرد:
استاندارد ISO 30405: این استاندارد مربوط به مدیریت منابع انسانی است و مفاهیمی مانند جذب و استخدام، ارزیابی عملکرد، آموزش و پرورش، مدیریت تغییرات و… را در برمی‌گیرد.
استاندارد ISO 30409: این استاندارد برای ارزیابی کارکنان طراحی شده است و شامل مفاهیمی مانند ارزیابی عملکرد، توسعه حرفه‌ای، تشویق و پاداش، بازخورد وبهبود عملکرد است.
استاندارد ISO 30414: این استاندارد برای گزارش دهی در حوزه منابع انسانی طراحی شده است و مفاهیمی مانند شاخص‌های عملکرد، هزینه منابع انسانی، تنوع و انعطاف‌پذیری سازمانی و… را در برمی‌گیرد.
استاندارد ISO 30411: این استاندارد برای استفاده از داده‌های منابع انسانی و تحلیل آن‌ها طراحی شده است و مفاهیمی مانند تحلیل داده‌های منابع انسانی، تحلیل پیش‌بینی و شبیه‌سازی، تحلیل نیازمندی‌های منابع انسانی و… را در برمی‌گیرد.
استاندارد ISO 30401: این استاندارد برای مدیریت دانش در سازمان‌ها و بهبود عملکرد آن‌ها طراحی شده است. این استاندارد شامل مفاهیمی مانند جمع آوری و انتقال دانش، ذخیره و به اشتراک گذاری، کارکردهای مدیریت دانش و… است.
این استانداردها تنها چند نمونه از استانداردهای تخصصی در حوزه منابع انسانی هستند و بسیاری دیگر نیز وجود دارند. استفاده از این استانداردها می‌تواند به سازمان‌ها در بهبود عملکرد و کارایی در حوزه منابع انسانی کمک کند.