مدیریت آموزش:
تعریف آموزش:
آموزش تجربه ای است مبتنی بر یادگیری و به منظور ایجاد تغییرات پایدار در فرد، تا او را قادر به انجام کار و بهبود بخشی توانایی ها، تغییر مهارتها، دانش، نگرش، و رفتار اجتماعی نماید. (سیدجوادین، 1382، ص 267).
در هر کشور یک نظام آموزش رسمی وجود دارد که شامل مدارس و دانشگاه ها و مراکز تابعه آنها بوده و بر اساس اهداف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حکومت آن کشور فعالیت میکنند. این نوع آموزش، آموزش رسمی نامیده میشود.
از طرفی افراد هر جامعه پس از فراغت از تحصیل، وارد بازار کار شده و در سازمانهای مختلف خصوصی یا دولتی شاغل میشوند. آموزشهایی که در محیط کار و یا در آموزشگاه های مخصوص با هدف آماده سازی افراد برای انجام وظایف شغلی ارائه میشود و تابع نظام آموزش رسمی کشور نیست، آموزش غیر رسمی گفته میشود.
آموزش سازمانی اصلی ترین آموزش غیر رسمی در یک کشور محسوب میشود که دامنه بسیار وسیعی دارد.
آموزش و بهسازی منابع انسانی:
آموزش و بهسازی کارکنان اقدامی راهبردی است که در سطح فردی باعث ارزشمندی فرد، در سطح سازمانی باعث بهبود و توسعه سازمان و در سطح ملی و حتی فرا ملی منجز به افزایش بهره وری و نتایج مترتب بعدی میشود. فلذا میتوان گفت یکی از اقدامات زیر بنایی که باعث کارآمدی سازمانها میشود، ایجاد یا در اختیار گرفتن و توسعه پیوسته سرمایه انسانی از طریق آموزش و بهسازی آن است.(عباس زادگان و ترک زاده، 1381، ص20)
آموزش و بهسازی منابع انسانی کلیه مساعی و کوششهایی است که در جهت ارتقای سطح دانش و آگاهی، مهارتهای فنی، حرفه ای و شغلی و همچنین ایجاد رفتار مطلوب در کارکنان یک سازمان به عمل می آید و آنان را آماده انجام وظایف و مسئولیتهای شغلی خود مینماید.(عباس زادگان و ترک زاده، 1381، ص24 به نقل از ابطحی، 1375،ص 167)
جایگاه آموزش در سازمان: آموزش یکی از خرده سیستمهای سازمان و در تعامل با سایر خرده سیستمها است. جایگاه این خرده سیستم میتواند در موقعیتهای مختلف، متفاوت باشد. شک نیست که آموزش یک سیستم پشتیبان (ستادی) است که به طور معمول جزئی از سیستم منابع انسانی هر سازمان محسوب میگردد.(عباس زادگان و ترک زاده، 1381، ص38)
انواع آموزش سازمانی:
آموزش سازمانی را از انواع مختلف میتوان دسته بندی نمود. در اینجا به رایج ترین و کاربردی ترین دسته بندی ها اشاره میکنیم.
انواع آموزش سازمانی از نظر زمان اجرا:
آموزش های بدو استخدام: این دسته آموزشها پس از استخدام و پیش از اینکه فرد درمسئولیت مورد نظر به صورت رسمی مشغول شود، برگزار میگردد. مانند دوره های بانکداری برای افرادی که برای اولین بار در یک بانک استخدام میشوند.
آموزش های ضمن خدمت: این دسته آموزشها توسط خود سازمان و برای پیشرفت و ارتقای مهارت کارکنان ، برنامه ریزی و اجرا میشود. شاغل هم زمان با انجام وظایف سازمانی در روزها و ساعتهای تعیین شده توسط سازمان، در این نوع دوره ها شرکت میکند.
انواع آموزش سازمانی از نظر مدت زمان دوره:
آموزشهای کوتاه مدت: به آموزشهایی که معمولا در کمتر از 32 ساعت برگزار میشود دوره های کوتاه مدت گفته میشود.
آموزشهای میان مدت: به آموزشهایی که مدت زمان آن معمولا بیش از 32 ساعت و کمتر از 160 ساعت باشد دوره های میان مدت گفته میشود.
آموزشهای بلند مدت:به آموزشهایی که بیش از 160 ساعت یا بیش از یک سال به طول بیانجامد، آموزشهای بلند مدت گفته میشود.
انواع آموزش از نظر مکان اجرا:
آموزشهای حضوری:به آموزشهایی که مدرس و فراگیر هر دو در یک محل حاضر باشند، آموزشهای حضوری گفته میشود.
آموزشهای غیر حضوری:به آموزشهایی که مدرس در زمان برگزاری در محل فراگیر حاضر نباشد، آموزشهای غیر حضوری گفته میشود.
آموزشهای ترکیبی (نیمه حضوری):به دوره های آموزشی که قسمتی از زمان آن به صورت حضوری و قسمتی به صورت غیر حضوری اجرا میگردد، آموزشهای ترکیبی و یا نیمه حضوری گفته میشود.
انواع آموزش از نظر نحوه برگزاری:
آموزشهای سخنرانی یا سمیناری:به آموزشهایی که در آن مدرس به صورت یک طرفه به بیان مطالب میپردازد و فراگیر هیچ نقشی در اجرای آموزش ندارد، آموزشهای سمیناری و یا سخنرانی گفته میشود.
آموزشهای کارگاهی:به آموزشهایی که در آن فراگیر خود به صورت اجرای تمرین و … مشارکت دارد و شرایط واقعی کار (اعم از ابزار و تجهیزات و یا نرم افزار و غیره) شبیه سازی میشود، آموزش کارگاهی گفته میشود.
آموزشهای کارآموزی:آموزشهایی که در شرایط واقعی کار و در حین کار به صورت استاد شاگردی ارائه میشود، آموزشهای کارآموزی خوانده میشود.
آموزشهای مباحثه ای: آموزشهایی که معمولا برای بیان مسائل نظری و به روش مشارکت فراگیر اجرا میگردد، آموزشهای مباحثه ای خوانده میشود. در این آموزشها مدرس از فراگیر میخواهد که به بیان نظرات خود و نقد مباحث بپردازد.
آموزشهای الکترونیکی:به آموزشهایی گفته میشود که معمولا به صورت غیر حضوری و به وسیله ابزارهای الکترونیکی و رایانه برگزار میشود. به این نوع آموزشها، آموزشهای مجازی هم گفته میشود.
آموزشهای مکاتبه ای:
انواع آموزش از نظر الزامات سازمانی:
آموزش های آزاد (اختیاری): این دسته آموزشها در اختیار خود متقاضی (نیروی انسانی) بوده و از طرف سازمان اجباری بر گذراندن آن در بدو ورود و یا حین کار وجود ندارد امّا در صورتیکه با زمینه شغلی متقاضی مرتبط باشد، میتواند سبب پیشرفت و ارتقای وی شود.
آموزش های اجباری: دوره های آموزشی که شاغلین هر سازمان در مقاطع خاصی از دوران خدمت خود (گاهی در بدو استخدام ، گاهی در بدو تصدی پستهای خاص و گاهی به صلاحدید سازمان در هر زمان) ملزم به گذراندن آن ها هستند، دوره های آموزشی اجباری نامیده میشوند.
انواع آموزش از نظر محتوا:
آموزش های عمومی: آموزش هایی که با توجه به اهداف و استراتژیهای کلان یک سازمان برای عمده کارکنان آن سازمان طراحی و اجرا میشود و مختص شغل و یا طبقه خاصی نیستند، آموزش های عمومی خوانده میشوند.
آموزش های مدیریتی: آموزش هایی که مختص یک شغل خاص نیستند، امّا ویژه طبقات خاصی از مشاغل سازمانی هستند (مثلا سرپرستان، روسای ادارات، مدیران، معاونین و …) و برای طبقات مختلف از پستهای سازمان به صورت جداگانه طراحی و اجرا میشوند آموزشهای مدیریتی نامیده میشوند. این آموزش ها به طور معمول برای تقویت شایستگی های مربوط با وظایف مدیریتی هر پست برنامه ریزی میگردند.
آموزش های پایه: آموزش هایی که در میان تمام مشاغل یک رشته شغلی مشترک بوده و به عنوان پیش نیاز بسیاری از آموزشهای تخصصی محسوب میشوند، به عنوان آموزشهای پایه برای مشاغل هر رشته شغلی در نظر گرفته میشوند.
آموزش های تخصصی: آموزش هایی که بر اساس وظایف و شرایط خاص یک شغل مشخص از یک سازمان طراحی شده و گذراندن آن موجب کسب شایستگی های ویژه آن شغل میشود، آموزش های تخصصی نامیده میشود.
تعریف مدیریت آموزش:
مدیریت آموزشی، مترادف با مدیریت به معنای اعم، عبارت است ازبرنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل کلیه امور و فعالیتهای مربوط به آموزش در سازمان(شعبانی،1381،ص 12) .
مدیریت آموزش سازمانی شامل برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی طرح های آموزشی مورد نیاز برای رشد و توسعه مستمر سازمان و کارکنان است (قهرمانی، 1388 ص 15، به نقل از Cragie).
مدیریت و برنامه ریزی آموزش سازمانی مجموعه وظایف پیچیده ای است که فرصت یادگیری و شکوفا سازی استعدادهای کارکنان را از طریق تدارک فرصتهای یادگیری در داخل یا خارج سازمان فراهم و این استعدادها را با نیازهای تخصصی سازمان همسو و منطبق میکند (قهرمانی، 1388 ص 15، به نقل از Davise).
اداره امور آموزش سازمانی بخشی از وظایف حرفه ای مدیران منابع انسانی است که انجام صحیح آن منجر به فراهم سازی شرایط یادگیری و افزایش مهارتهای تخصصی و شغلی کارکنان و در نتیجه افزایش بهره وری و کارایی سازمان میشود.
اجزای مدیریت آموزش:
اجزای اصلی مدیریت آموزش یا به بیانی دیگر اقدامات اصلی مدیریت آموزش به 5 اقدام اصلی تقسیم میشود:
- تعیین نیازهای آموزشی سازمان (تعیین اهداف)
- طراحی آموزشها و بودجه بندی (برنامه ریزی)
- برگزاری کلاسها و دوره های آموزشی (اجرای آموزش)
- ارزشیابی اثربخشی دوره های آموزشی (ارزیابی)
- نظارت و اصلاح کلیه فعالیتهای مذکور (پایش)
این مباحث بسیار عالی و با زبان مفهومی ارائه شده است . بسیار سگاسگزارم از نگارش این مطالب .